1631101 ความรู้เบื้องต้นทางบรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์
Introduction to Library and Information Science
2 (2 - 0)
บทสรุปเรื่องสังคมข่าวสาร
โลกกำลังเปลี่ยนแปลงไป สังคมบนโลกกำลังเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย จากยุคที่ไม่มีความสลับซับซ้อนในอดีต กลายมาเป็นสังคมที่มีความวุ่นวาย
สับสน จากความเรียบง่าย กลายเป็นสังคมที่ไร้ระเบียบ และยุ่งเหยิง เป็นสังคมที่คน ในสังคมต้องยอมรับและยอมอยู่ร่วมกัน
สังคมนี้ได้แก่สังคมข่าวสาร (Information Society) ซึ่งทำให้โลกแคบลง การติดต่อสื่อสารเพื่อรับรู้ข้อมูล ข่าวสาร หรือสารนิเทศ
ทำได้อย่างสะดวกสบายอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน ในมนุษยชาติ
ความรู้ในสังคมปัจจุบัน มีการบันทึกถ่ายทอดมาตั้งแต่เริ่มมีการบันทึกตัวอักษร มี สถานที่จัดเก็บและให้บริการความรู้ คือ
ห้องสมุด ซึ่งมีบรรณารักษ์เป็นผู้รับ ผิดชอบในการจัดดำเนินงานเกี่ยวกับความรู้ทั้งหมดที่จัดเก็บให้บริการข้อมูล ความรู้ทุกเรื่อง
จึงหาได้จากห้องสมุด
ผู้ที่ให้บริการข้อมูลข่าวสารได้ดีที่สุดในปัจจุบัน ได้แก่บรรณารักษ์ หรือ นักสารนิเทศ ในศูนย์เอกสารต่าง ๆ บุคคลเหล่านี้มีคุณสมบัติพิเศษ
ที่ได้ศึกษาวิชาวรรณกรรมต่าง ๆ มาอย่างดี จึงรู้วิธีการที่จะหาคำตอบในทุก ๆ วิชาได้ ส่วนความละเอียดลึกซึ้งจะเป็นหน้าที่ของ ผู้รับบริการ
คือผู้ใช้ข้อมูล ว่าจะนำข้อมูลที่ได้รับไปใช้ประโยชน์ได้อย่างไร
จากเรื่องที่ยังหาคำตอบไม่ได้จนกระทั่งเรื่องที่มีคำตอบอย่างสมบูรณ์ บรรณารักษ์ และนักสารนิเทศ จะมีวิธีการค้นหาข้อมูล อย่างเป็นระบบ
ซึ่งถึงแม้จะเป็นผู้เชี่ยวชาญ สาขาวิชาการนั้น ๆโดยตรงก็อาจคิดไม่ถึงว่า ทำไมจึงหาคำตอบให้กับตัวเองไม่ได้ วิธีการจัด
ระบบข้อมูลข่าวสารเพื่อค้นหาคำตอบ จึงเป็นสิ่งที่สำคัญที่วิชา บรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์ ได้รับการพัฒนาต่อเนื่อง เพื่อให้ทันกับ
ความเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีของข้อมูลข่าวสารที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ในปัจจุบัน
ในสังคมสมัยโบราณ การติดต่อสื่อสาร เพื่อถ่ายทอดสารนิเทศซึ่งกันและกัน ใช้เวลานานมาก กว่าจะได้ทราบเรื่องซึ่งกันและกัน
ดังเช่นการเชิญพระราชสาส์น ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช สมัยกรุงศรีอยุธยา ใช้เวลาในการเชิญ พระราชสาส์นจาก กรุงศรีอยุธยา ตั้งแต่วันที่
18 มิถุนายน พ.ศ.2229 จนกระทั่งไปถึงกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม พ.ศ.2229 การเดินทางของสารนิเทศ
คือพระราชสาส์นใช้เวลา เดินทางเกือบ 2 เดือนเต็ม กว่าที่พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งประเทศฝรั่งเศสได้ทอดพระเนตร
เมื่อระบบโทรคมนาคมเข้ามาเกี่ยวข้องกับสารนิเทศ ความเปลี่ยนแปลงต่อการรับ สารนิเทศจึงเปลี่ยนแปลงไป จากเวลาหลายเดือน
ในการส่งของสารนิเทศ และต้องใช้คน เดินทางไปกับสารนิเทศ กลายเป็นใช้เวลาไม่กี่ชั่วโมง ด้วยการส่ง โทรเลข หรือโทรศัพท์โดยไม่ต้องใช้คน
และรวดเร็วมากยิ่งขึ้น เมื่อมีการปรับปรุง พัฒนาระบบโทรคมนาคม ดังตัวอย่างของ เหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการใช้
สารนิเทศในชีวิตประจำวันของสังคมสารนิเทศในขณะนี้
ในขณะที่นักบริหารธุรกิจคนหนึ่งกำลังชมรายการโทรทัศน์ที่บ้าน พร้อมกับ ครอบครัว นักบริหารคนนั้นนึกได้ว่า จะต้องเดินทางไปทำธุรกิจร่วมกับ
เพื่อนคนอื่น ๆ จากบริษัทอื่น ๆ และได้รับมอบหมายให้ดำเนินการขอรายละเอียดเกี่ยวกับ การเดินทาง รายละเอียดเกี่ยวกับการเจรจาทำธุรกิจ
ต่างๆในประเทศฮ่องกง ในกรณีนี้โทรทัศน์จะมีบทบาทอย่างมากต่อ การได้ข่าวสารข้อมูลต่าง ๆ โดยที่บ้านของนักบริหารผู้นั้น จะต้องมี
การดำเนินการติดตั้งอุปกรณ์สื่อข้อมูลบางชนิดเพิ่มเติม
กิจกรรมในการดำเนินหาข้อมูลภายในบ้าน เริ่มต้นจากการที่นักบริหารผู้นั้น กดรหัสโทรศัพท์เพื่อขอทราบรายละเอียด ในการเดินทาง และหมุนสวิตซ์
ต่อเข้ากับเครื่องรับ โทรทัศน์ ภาพจากจอจะปรากฏในไม่กี่วินาที โดยมีข้อความว่า
"...ขอขอบคุณที่สอบถามเรื่องการเดินทาง กรุณาแจ้งวัน เวลา จุดหมาย ปลายทาง และพาหนะที่ใช้เดินทาง
รหัสของเมืองที่ท่านเดินทางไปอยู่ในสมุด คู่มือของท่านแล้วหรือสามารถดูได้ที่นี่โดยกดหมายเลข "3" ..."
นักบริหารผู้นั้นจะดำเนินการใส่ข้อมูลที่ได้แจ้งจากจอโทรทัศน์ เมื่อใส่ข้อมูลตามที่ต้องการแล้ว จะมีคำตอบจากโทรทัศน์ว่า
"...เที่ยวบินจากกรุงเทพถึงฮ่องกง สายการบินไทยเที่ยวบินที่ TG 631 เวลา 8.30 น. 15/3/89
กลับด้วยเครื่องบินสายการบินไทย เที่ยวบินที่ TG 365 เวลา20.05 น. 16/3/89
ยืนยันจองตั๋วที่นั่ง พร้อมจองที่พักในโรงแรมต่าง ๆ ได้จากการกดหมายเลข "5" ภายใน 13/3/89 ..."
เมื่อนักธุรกิจได้ข้อมูลตามที่ต้องการแล้ว จะกดปุ่มโทรศัพท์ "เลิก" แล้วหมุนช่องเครื่องรับโทรทัศน์ไปดูรายการอื่นๆ ของสถานีโทรทัศน์ได้ตามปกติ
การใช้บริการสารนิเทศข้างต้น โดยการใช้โทรศัพท์ และเครื่องรับโทรทัศน์ ชนิดที่มีการติดตั้ง อุปกรณ์บางอย่าง เป็นวิธีการติดต่อสารนิเทศ
ที่ประชาชนทั่วไปสามารถดำเนินการได้ โดยการปรับ โทรทัศน์ และ โทรศัพท์ที่มีอยู่ให้เข้ากับระบบที่มีผู้ให้บริการข่าวสาร ผ่านเครื่องรับ
โทรทัศน์ซึ่งเรียกว่า วิดีโอเท็กซ์(Video text) ดังเช่น ระบบเพรสเทล (Prestel) ที่ให้บริการอยู่ในประเทศอังกฤษ ขณะนี้
บริการนี้ใช้วิธีการให้บริการสารนิเทศ โดยการส่งข้อความมาตามสายถึงผู้ใช้ผ่าน เครื่องรับโทรทัศน์
เครื่องไมโครคอมพิวเตอร์ในยุคสังคมข่าวสารปัจจุบันสามารถสร้างสภาพแวดล้อม ให้ผู้ใช้งานได้ตามความต้องการที่หลากหลาย
ไม่ว่าจะเป็นการฟังเสียงเพลง จากแผ่นซีดีเพลง ชมรายการภาพยนตร์ที่จ้ดทำลงบนแผ่นซีดีภาพยนตร์ หรือการติดต่อทั่วโลกในระบบเครือข่าย
INTERNET ซึ่งทำให้ทุกคนสามารถ เข้าถึงข้อมูลได้พร้อมกันทั่วโลก ไม่มีปัญหาและอุปสรรคใดๆที่เกี่ยวข้อง กับระยะทางและกาลเวลาอีกต่อไป
พัฒนาการของสารนิเทศในยุคสังคมข่าวสารปัจจุบัน จึงดูเป็นเรื่องของอภินิหาร หรือสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ในสมัยกรุงศรีอยุธยา
ในแต่ละช่วงของยุคสมัยมี การเปลี่ยนแปลงสภาพของสื่อสารนิเทศแต่ละชนิด และไม่ว่าจะมีการเปลี่ยนแปลง ของสื่อไปในทำนองใด
ความสำคัญของสารนิเทศยังคงเหมือนเดิม คือความสำคัญของผู้ที่ส่งสารนิเทศและผู้รับสารนิเทศ ที่จะทราบเรื่องราว ซึ่งกันและกัน
เพื่อการติดต่อสื่อสารซึ่งกันและกันนั่นเอง
หน้าสารบัญ